Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego w Egipcie malowano oczy? Prawda jest tak fascynująca, jak sama historia kraju!
Pewnie każdy z Was widział choć raz te charakterystyczne, kocie malunki na oczach, które kojarzą się z tajemniczym Egiptem. Z dawnych fresków i rzeźb wynika, że malowanie oczu to nie była tylko kwestia estetyczna. Chodziło o coś znacznie głębszego.
Przyznaję, że to, co tutaj odkryłam, odbiega nieco od stereotypowego wizerunku czarno obrysowanych oczu. Egipcjanie traktowali oczy jak świętość. Nie tylko jako bramy duszy, ale też jako miejsce, które warto chronić. Ich malowanie nie służyło wyłącznie urodzie. Miał też chronić przed złym okiem i… infekcjami.
No dobrze, ale weźmy to wszystko po kolei.
Dlaczego w Egipcie malowano oczy?
Krótka odpowiedź: Malowanie oczu w starożytnym Egipcie pełniło przede wszystkim funkcję ochronną i zdrowotną. Uważano, że zapobiega to infekcjom oczu dzięki właściwościom ochronnym malachitu i galeny, z których wytwarzano kiedyś kosmetyki. Dodatkowo, malowanie oczu było symbolem statusu społecznego i odzwierciedlało wierzenia religijne. Wierzono, że poprzez takie zabiegi można było odstraszać złe duchy i nawiązywać głębszy kontakt z bóstwami.
Artykuł powiązany: Najlepsze ciekawostki o Egipcie
A teraz czas poznać najciekawsze szczegóły.
Znaczenie zdrowotne
Starożytni Egipcjanie byli mistrzami w wykorzystywaniu naturalnych surowców.
Do malowania oczu używali galeny. To związek ołowiu, którego antybakteryjne właściwości wspomagały ochronę przed chorobami oczu w gorącym, pustynnym klimacie.
Kolejnym składnikiem był malachit, znany ze swych leczniczych mocy i pięknego, zielonego odcienia.
Nie ma co ukrywać, warunki tutaj bywają ekstremalne, a piasek i kurz towarzyszą na co dzień. Przebywając w Hurghadzie mogę zaobserwować, że lokalna społeczność nadal dba o ochronę oczu. Jednak obecnie stosuje się do tego nowocześniejsze metody.
Interesujące jest to, że współcześnie odkrywa się, iż dawne kosmetyki egipskie mogły rzeczywiście posiadać właściwości, które chroniły oczy przed zakażeniami.
Czymś niesamowitym jest to, że zdobycze naszej współczesnej nauki potwierdzają praktyki kultury, która rozkwitała tysiące lat temu! Starożytna receptura nie była wprawdzie wolna od niebezpiecznych dla zdrowia składników. Mimo to, wydaje się, że korzyści z jej stosowania przeważały nad potencjalnymi zagrożeniami.
Symbol statusu społecznego
W Hurghadzie, spacerując po zatłoczonych bazarach, można poczuć ducha dawnych czasów, kiedy to malowanie oczu było znakiem prestiżu i wskazywało na wysoką pozycję społeczną.
Zarówno kobiety, jak i mężczyźni, jeśli tylko pozwalał na to ich status, dekorowali swoje oczy za pomocą kajalu. W ten sposób podkreślali swoją pospolitą tożsamość, ale także bogactwo i wpływy.
W starożytnym Egipcie makijaż oczu był co prawda dostępny dla wszystkich, ale nie oznaczało to równości. To zasobność portfela decydowała o jakości kosmetyków i stopniu skomplikowania zdobień. Im ktoś był bogatszy, tym bardziej wyrafinowane wzory zdobiły jego twarz.
W mojej nowej, egipskiej codzienności, dostrzegłam, że ta tradycja została zachowana w pewnej formie. Chociaż dziś nie maluje się oczu w tak symboliczny sposób, to nadal bogate zdobienia i wyrafinowane makijaże mogą świadczyć o wyższym statusie społecznym osoby.
Na obrazach z tamtych czasów widać, że starożytni Egipcjanie (podobnie jak my dziś) postrzegali piękno jako wyraz zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego dobrostanu.
Wierzenia religijne
Egipt, a zwłaszcza jego starożytne religijne praktyki, to istny tygiel wierzeń i rytuałów.
Malowanie oczu miało również wymiar duchowy. Wierzenia głosiły, że może to chronić przed złymi duchami, czarownicami i innym niebezpieczeństwem. Rytualne malowanie oczu mogło również symbolizować więź z określonymi bóstwami.
Choć dzisiaj rzadziej wiąże się to bezpośrednio z religią, to wciąż odbija się w lokalnej kulturze i w sposobie, w jaki ludzie traktują piękno i jego obrzędowość.
Malowanie oczu w starożytności często łączyło się z podziwem dla boga Horusa, którego oczy były symbolem ochrony i mocy. Przywołując w pamięci jego wizerunek, nie sposób pominąć właśnie tego elementu.
Bywając w lokalnych kafejkach i obserwując codzienne życie mieszkańców, złapałam się na myśli, że pewne symbole przetrwają naprawdę wszystko.
Symbolika połączona z praktyką religijną miała też wymiar praktyczny. Uważano, że przez odstraszanie demonów malując oczy, można było uniknąć zazdrości czy złego oka – wierzeń, które są tu poniekąd aktualne i teraz.
Rzemiosło i sztuka
Ostatni aspekt, o którym nie można zapomnieć, to rzemiosło związane z produkcją kosmetyków do malowania oczu.
W tamtych czasach była to prawdziwa sztuka, wymagająca nie tylko znajomości właściwości naturalnych minerałów, ale i umiejętności mieszenia ich w odpowiednich proporcjach.
Mimo że dziś kosmetyki to globalny biznes, na egipskich bazarach wciąż działają rodzinne warsztaty. To w nich przekazywane są z pokolenia na pokolenie tradycyjne metody produkcji.
Można tu znaleźć handmade’owe dary, które sam proces ich tworzenia czyni już dziełami sztuki.
Malowanie ciała i twarzy to coś, co w kulturze Hurghady widać do dziś. Rytmiczne linie i wzory, które sprawiają, że człowiek czuje się częścią dłuższej historii i dziełem obecnej. Nie przestaję się dziwić, jak wiele z przeszłości tkwi w codzienności tego miejsca.
Każdy, kto choć raz doświadczy zagadkowości i otoczki tajemniczości kultury egipskiej zrozumie, dlaczego malowano oczy oraz jak wielką rolę to odgrywało i nadal odgrywa.
