Kiedyś koty w Egipcie traktowano niemal jak bóstwa, a ich status był wyjątkowy w porównaniu z innymi kulturami i cywilizacjami.
O tym, jak koty były czczone w Egipcie, przekonałam się nie tylko z książek i opowieści przewodników, ale też obserwując ich obecne zarówno szanowane, jak i skromne życie na ulicach Hurghady.
Koty w Egipcie kiedyś
W starożytnym Egipcie koty uznawano za święte zwierzęta i symbolizowały one boginię Bastet, opiekunkę domowego ogniska i płodności. Posiadanie, ochrona kotów była tak ważna, że zabijanie ich było surowo zakazane, a podczas ich śmierci właściciele okazywali żałobę goleniem brwi. Koty towarzyszyły Egipcjanom nie tylko w codziennym życiu, ale także w przekonaniach dotyczących życia pozagrobowego, w związku z czym były często mumifikowane.
Koty w Egipcie dziś
Choć dni ich kultu są już dawno za nami, koty w Egipcie ciągle mają swoje wyjątkowe miejsce. W Hurghadzie, jak i w innych miastach Egiptu, koty żyją na różnych płaszczyznach – od dzikiego życia na ulicach, poprzez bytowanie w hotelowych ogrodach, aż po domy Egipcjan, gdzie są częścią rodziny.
Przeczytaj także: Czy wczasy w Egipcie są teraz bezpieczne?
Czasami, spacerując brzegiem morza w Hurghadzie czy przechadzając się wąskimi uliczkami, nachodzi mnie myśl, jak wielką metamorfozę przeszły te zwierzęta i jak ich obecny los ma się do storczykowego dziedzictwa minionych wieków.
Ciekawe jest to, jak dzisiejsze społeczeństwo egipskie równocześnie pamięta o swoich korzeniach kultowych, jednocześnie adaptując się do nowych realiów.
Nie da się ukryć, że wielu turystów przyjeżdżających do Egiptu, także Polaków, zauważa i docenia obecność tych zwierząt, a nawet nawiązuje z nimi swoiste więzi podczas swoich wakacyjnych pobytów.
Koty w Egipcie, niegdyś otoczone kultem, dziś często zmagają się z trudnościami współczesności, w tym z zaniedbaniem i okrucieństwem. Mimo to nadal zdarzają się ludzie i organizacje, które starają się o nie dbać, co jest żywą pamiątką o ich kiedyś boskim statusie w społeczeństwie.
Obserwacja, jak koty przechodzą przez wieki, adaptując się i zmieniając razem ze społeczeństwem, które je kiedyś wyniosło na piedestał, jest fascynująca.
Symbolika i mitologia
W starożytnym Egipcie koty związane były z wieloma aspektami życia codziennego, ale ich istotna rola nie kończyła się na byciu zwierzęciem domowym.
Były one zwłaszcza związane z boginią Bastet – opiekunką domowego ogniska, miłości, płodności, a także muzyki i tańca.
Wizerunek kotki czy lwicy z głową kota to właśnie Bastet – postać, którą Egipcjanie przedstawiali w różnych formach sztuki, od malowideł ściennych po małe figurki.
Koty chronione były przez prawo. Ich uśmiercenie, nawet jeśli było nieumyślne, groziło surowymi konsekwencjami.
Chociaż kocia ciekawość niejednokrotnie wpędzała je w tarapaty, u Egipcjan ich obecność w domach była doceniana przede wszystkim za skuteczność w polowaniu na szkodniki, szczególnie gryzonie. Zatem dbałość o dobrostan kotów była również praktyczną inwestycją w bezpieczeństwo zasobów żywnościowych.
A symbolika tych zwierząt przewija się przez wiele aspektów kultury i sztuki egipskiej. Koty były często przedstawiane razem z innymi ważnymi symbolami, jak choćby oko Horusa, które z kolei symbolizowało ochronę, zdrowie i regenerację.
Koty w codziennym życiu Egipcjan
Starożytni Egipcjanie nie tylko czcili koty, ale i żyli z nimi na co dzień, delektując się ich towarzystwem. Hodowla kotów w Egipcie zawdzięczała wiele kulturowym i praktycznym aspektom ich obecności.
Na ulicach Hurghady, jak wspominałam, koty niegdyś czczone jako święte istoty, dziś są częścią codziennego pejzażu, często żyjąc na granicy doceniania ich uroku i walce o przetrwanie.
Wiele lokali i mieszkańców nadal podchodzi do nich z sympatią, karmiąc je i zapewniając im schronienie na różne sposoby, ale już bez dawnego kultu.
Interakcja z kotami była i jest częścią egipskiej gościnności… to zwyczaj, że przy restauracji czy kawiarni można spotkać koty, które swoją obecnością dodają uroku temu miejscu.
Turystyczna Hurghada to także miejsce, gdzie można zaobserwować, jak koty stanowią niemych świadków zmian, jakie przechodziło i przechodzi miasto oraz cały kraj.
Efektem długoletniej obecności kotów w życiu Egipcjan jest też specyficzny kulturowy stosunek do nich. To mieszanka szacunku, wynikającego z długich tradycji, oraz pragmatyzmu, który wynika z codziennych realiów życia w Egipcie.
Kult mumifikacji
Koty były obecne w życiu starożytnych Egipcjan nie tylko za życia, ale również po śmierci. Praktykowano ceremonie pogrzebowe i mumifikację tych zwierząt, którą pochowano z właścicielami lub w specjalnych kocich nekropoliach.
Jak wszystkie egipskie mumie koty poddawane były procesowi odwodnienia ciała i owijania w bandaże, często z towarzystwem amuletów i przedmiotów rytualnych.
Mumifikowane koty znajdowane są do dziś podczas wykopalisk archeologicznych, będąc świadectwem dawnego statusu tych zwierząt w egipskim społeczeństwie.
Dla badaczy jest to nie tylko źródło wiedzy o dawnych praktykach, ale i o szeroko pojętej kulturze oraz relacji człowieka do zwierzęcia.
Interesującym faktem jest, że zdarzały się przypadki, że koty specjalnie hodowano i zabijano na potrzeby mumifikacji. Popyt na kocie mumie był tak wielki, że z czasem stało się to tylko częścią biznesu, niekoniecznie związanego z głębokim kultem religijnym.
Współczesne wyprawy archeologiczne wciąż potrafią zaskoczyć odkrywaniem kolejnych nekropolii oraz artefaktów związanych z kotami, świadczących o ich wyjątkowym miejscu w historii Egiptu.
